1.1 Over Sofeer

De geschiedenis van Sofeer gaat terug tot halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw. Er was behoefte aan eenduidige transcriptieregels van Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands. Het ging dan zowel om woorden die al ingeburgerd waren in het Nederlands als om de transcriptie van oude en hedendaagse Hebreeuwse en Jiddisje woorden en namen. Er kwam een werkgroep, een adviesraad en een stichting, de Stichting Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands, er was overleg met de makers van Van Dale en het Groene Boekje, en in 2002 verscheen bij Sdu Uitgevers het boekje Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands, dat al gauw de bijnaam ‘het Oranje Boekje’ kreeg. Het was ook bedoeld als aanvulling op het Groene Boekje, maar daarnaast was het een beknopt woordenboek en bood het transcriptievoorschriften voor Hebreeuwse en Jiddisje woorden die niet in het woordenboekgedeelte stonden. Het Oranje Boekje werd in 2008 opgevolgd door een elektronische versie, Sofeer (Hebreeuws voor schrijver). Sofeer bevatte niet alleen de – herziene – inhoud van het Oranje Boekje, maar fungeerde bovendien als spellingchecker voor Word en andere programma’s van Microsoft Office. De technische uitvoering werd verzorgd door Polderland Language & Speech Technology, ook verantwoordelijk voor de Nederlandse spellingchecker van Microsoft Office en voor de technische uitvoering van het Elektronisch Groene Boekje. Sofeer verscheen als cd-rom en kon met steun van de Nederlandse Taalunie gratis gedownload worden vanaf de website van de toenmalige TST-Centrale en vanaf de website www.sofeer.nl.

Na enkele jaren werd de website Sofeer – oorspronkelijk slechts een vehikel om het programma te downloaden – uitgebreid met de complete inhoud van het woordenboek, rechtstreeks te raadplegen vanaf de website. Dit als service aan degenen die het programma niet konden of wilden downloaden. Later werden er door de webmaster ook andere elementen aan toegevoegd. Hierdoor kreeg de website een veel belangrijker functie. In 2014 hield de stichting op te bestaan, en de meeste oorspronkelijke auteurs waren niet meer actief betrokken bij het project. Vervolgens bleek dat de spellingchecker van Sofeer niet meer ondersteund zou worden door de nieuwere versies van Microsoft Office, en een update van het programma behoorde niet tot de mogelijkheden. Daardoor ontstond het idee om af te zien van de spellingscontrolefunctie en om de website met woordenboek en handleiding, inclusief transcriptievoorschriften, elders onder te brengen. De gedachten gingen daarbij al snel uit naar het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), de opvolger van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, dat eerder via de website van de TST-centrale Sofeer al beschikbaar had gesteld.

Het duurde even voordat het er werkelijk van kwam, maar hier is dan toch Sofeer, gestoken in een nieuw INT-jasje. Het woordenboek, de leidraad en de transcriptievoorschriften zijn herzien en up-to-date gebracht. Er zijn echter geen nieuwe lemma’s aan toegevoegd. De hoofdstukken over de ontstaansgeschiedenis en de ‘verdere wegen’ (literatuur en websites over het onderwerp) zijn vrijwel onveranderd overgenomen en geven dus de situatie van 2008 weer. De website wordt technisch onderhouden door het INT. Inhoudelijk zullen er geen wijzigingen worden aangebracht in de website, tenzij het om de verbetering van aperte fouten gaat. Wel is het mogelijk om vragen te stellen, opmerkingen te maken of een advies op maat te krijgen via de Contactpagina.

Het copyright op de inhoud van de website berust bij de oorspronkelijke auteurs en de erven: Henk Heikens, Henk D. Meijering, Hilde Pach, erven Jaap de Rooij, Abraham Rosenberg, Ariane Zwiers, en voor de geografische kaartjes bij een aantal lemma’s bij Hans van Deukeren.

De oorspronkelijke versie van Sofeer kon worden gerealiseerd dankzij financiële bijdragen van de Stichting Maror-gelden, de Nederlandse Taalunie, het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Stichting Dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds en de Vereniging tot Bevordering van Kennis van Hebreeuws.