5.4 Voorbereiding en realisatie Sofeer, 2004-2008

Het boek Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands, dat in 2002 verscheen, werd goed ontvangen. Binnen enkele maanden bleek een herdruk nodig.

Onder meer gezien deze ontvangst besloot de stichting na korte tijd om na te gaan in hoeverre en hoe de informatie van het boek digitaal ter beschikking zou kunnen worden gesteld. Wat daarbij een belangrijke rol speelde, waren het doel van de stichting, de beoogde functie van het werk van de werkgroep, de telkens terugkerende verzoeken om advies, en de ontwikkelingen bij communicatie en communicatiemiddelen.
Door digitale beschikbaarstelling zou een voortgezette dienst kunnen worden bewezen aan alle taalgebruikers die te maken hebben met woorden van Hebreeuwse en Jiddisje herkomst, in het bijzonder met woorden uit de joodse en ook Bijbelse taalcultuur. Daarbij werd enerzijds gedacht aan instellingen, zoals de media, anderzijds aan individuele betrokkenen, zoals redacteuren en vertalers.

Belangrijk overweging was ook dat het lexicografisch bestand zo gemakkelijk zou kunnen worden geactualiseerd, waar nodig herzien, maar vooral uitgebreid, met nieuwe gegevens en nieuwe woorden. Allereerst zouden de Bijbelse namen worden toegevoegd, gezien de Nieuwe Bijbelvertaling en de Tanacheditie daarvan, die recent zijn verschenen.
Daar kwam bij dat het boek uitverkocht raakte.

Overleg volgde met de uitgever daarvan, de Sdu, die tevens de nieuwe editie voorbereidde van het Groene Boekje en ook van het Elektronisch Groene Boekje. Deze gaf het boek vrij voor elektronische publicatie. Daarop volgde overleg met Polderland Language & Speech Technology, waarmee begin 2004 al oriënterend van gedachten was gewisseld. Polderland zorgde voor het Nederlandse spellingcontroleprogramma van Microsoft® Word en voor de technische uitvoering van het Elektronisch Groene Boekje. Het bleek het meest voor de hand te liggen om Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands om te vormen tot een spellingcontroleprogramma plus woordenboek voor MS Word®, en zo te laten aansluiten bij het Elektronisch Groene Boekje. Dat was bovendien een beproefde voorziening.

Het voornemen om het boek digitaal ter beschikking te stellen kwam bovendien aan de orde in de regelmatige contacten met het secretariaat van de Nederlandse Taalunie, en in contacten met het Instituut voor Nederlandse Lexicologie in Leiden.

Als naam werd "Sofeer" gekozen, een Hebreeuws woord dat 'schrijver', 'auteur' betekent. Deze illustreert bovendien een van de spellingkwesties waarvoor de stichting een oplossing heeft moeten zoeken.

Nadat het plan was uitgewerkt, stonden de financiële aspecten op de agenda. Het verheugt de stichting dat de Stichting Maror-gelden, de Nederlandse Taalunie, het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Stichting Dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds en de Vereniging tot Bevordering van Kennis van Hebreeuws zich bereid verklaarden tot zodanige bijdragen dat het project kon worden gerealiseerd.

Drie leden van de werkgroep die het boek samenstelde, controleerden de inhoud daarvan, wat leidde tot verbeteringen,aanvullingen en een flink aantal nieuwe woorden, met name enkele honderden Bijbelse namen. Verder werd de inleiding van het boek omgewerkt tot een digitale Help-functie voor Sofeer. Daartoe werd de tekst opnieuw geordend, deels herschreven, ook uitgebreid en de vorm ervan werd aan de nieuwe functie aangepast, met tal van interne verwijzingen (hyperlinks) en een uitgebreide trefwoordenindex.

Aan de versie van Sofeer die in 2008 via de Nederlandse Taalunie publiek beschikbaar wordt gesteld, gingen eerdere versies vooraf. Deze zijn beoordeeld door een aantal toekomstige gebruikers, die een belangrijk aantal nuttige opmerkingen maakte. Ook heeft het bestuur de bètaversie van het programma laten testen door het Professional Multimedia Test Centre in Diepenbeek (België).